Solifenacyna w terapii OAB – skuteczność potwierdzona w nowej metaanalizie

Czy solifenacyna to skuteczna opcja w terapii OAB?

Solifenacyna skutecznie redukuje objawy nadreaktywnego pęcherza – aktualna metaanaliza potwierdza korzyści i wskazuje na ryzyko działań niepożądanych

Nadreaktywny pęcherz (OAB – overactive bladder) to stan charakteryzujący się nagłą potrzebą oddania moczu wraz ze zwiększoną częstotliwością mikcji w ciągu dnia i nokturią, z lub bez nietrzymania moczu, przy braku oznak infekcji lub innych podstawowych problemów medycznych. Problem ten dotyka około 10-15% światowej populacji, znacząco obniżając jakość życia pacjentów. Większość chorych wskazuje na uczucie parcia jako główny i najbardziej uciążliwy objaw. Celem terapii jest złagodzenie objawów i poprawa jakości życia związanej ze zdrowiem.

Jak leki antymuskarinowe działają na pęcherz?

Chociaż istnieje kilka podejść do leczenia OAB, farmakoterapia pozostaje głównym filarem leczenia, a podstawowymi lekami są preparaty antymuskarinowe. “Leki antymuskarinowe wpływają na funkcję pęcherza poprzez neuralne (nerw przywspółczulny) i nieneuronalne szlaki acetylocholiny” – wyjaśniają autorzy najnowszej metaanalizy opublikowanej w “Urology Annals”. Solifenacyna jest jednym z nowszych leków antymuskarinowych wykazującym selektywność funkcjonalną dla pęcherza moczowego. Badania in vivo wykazały, że solifenacyna ma wyższe powinowactwo i specyficzność wobec podtypu muskarynowego-3 (M3), co przekłada się na jej profil kliniczny. Lek dostępny jest w dawkach 5 mg i 10 mg, przyjmowanych raz dziennie.

Ostatnia metaanaliza oceniająca skuteczność solifenacyny u pacjentów z OAB została przeprowadzona przez Luo i wsp. w 2012 roku. Wykazała ona, że solifenacyna miała istotny wpływ na zmniejszenie epizodów parcia, epizodów nietrzymania moczu, częstotliwości mikcji, epizodów nokturii oraz poprawę objętości oddawanego moczu w porównaniu z placebo. Czy nowsze badania potwierdzają te obserwacje? Aby odpowiedzieć na to pytanie, międzynarodowy zespół badaczy przeprowadził kompleksową aktualizację metaanalizy, zarejestrowaną w PROSPERO (CRD42023445318) i przeprowadzoną zgodnie z wytycznymi PRISMA 2020.

Czy najnowsze badania potwierdzają skuteczność i bezpieczeństwo?

Badacze przeszukali bazy danych PubMed, ScienceDirect i Scopus do lipca 2023 roku, stosując rygorystyczne kryteria włączenia i wyłączenia. Poszukiwanie było prowadzone przez zespół czterech autorów (IGYPA, RNHS, PAS i AP) przy użyciu kluczowych słów, takich jak “solifenacyna”, “placebo” i “nadreaktywny pęcherz”. Z początkowo zidentyfikowanych 3094 rekordów, po dokładnej analizie, osiem badań z randomizacją spełniło kryteria włączenia do przeglądu systematycznego. Łącznie analizą objęto 4387 uczestników z OAB, z których 2390 przydzielono do grupy solifenacyny, a 1997 do grupy placebo. Wszystkie włączone badania zostały sklasyfikowane jako mające niskie ryzyko błędu systematycznego, co oceniono za pomocą narzędzia Cochrane risk of bias 2 (RoB2).

Wyniki metaanalizy jednoznacznie potwierdziły skuteczność solifenacyny w łagodzeniu objawów OAB. W porównaniu z grupą placebo, pacjenci otrzymujący solifenacynę doświadczyli znacząco mniejszej liczby epizodów parcia na mocz w ciągu 24 godzin (średnia różnica [MD] = −1,09, 95% CI: −1,29–−0,89, P < 0,00001). Podobnie, zaobserwowano istotne zmniejszenie epizodów nietrzymania moczu (MD = −0,56, 95% CI: −0,80–−0,32, P < 0,00001) oraz częstotliwości mikcji (MD = −1,01, 95% CI: −1,16–−0,85, P < 0,00001).

Interesujące wyniki uzyskano również w zakresie nokturii i objętości oddawanego moczu. Pacjenci przyjmujący solifenacynę mieli znacząco mniej epizodów nokturii w ciągu 24 godzin (MD = −0,13, 95% CI: −0,25–−0,01, P = 0,04) oraz znacząco większą objętość oddawanego moczu (MD = 26,88 ml, 95% CI: 24,17–29,59, P < 0,00001). Czy możemy zatem uznać solifenacynę za lek bez wad? Niestety, jak w przypadku większości interwencji farmakologicznych, skuteczności towarzyszą działania niepożądane.

Jak solifenacyna wpływa na pęcherz i jakie są działania niepożądane?

Analiza bezpieczeństwa wykazała, że w porównaniu z grupą placebo, pacjenci otrzymujący solifenacynę mieli znacząco wyższy wzrost liczby działań niepożądanych (MD = 1,75, 95% CI: 1,25–2,45, P = 0,001). “Podobnie jak inne leki antymuskarinowe, solifenacyna może powodować różne działania niepożądane, w tym zaparcia, suchość w ustach i niewyraźne widzenie, co wynika z rozmieszczenia receptorów muskarynowych poza pęcherzem” – podkreślają autorzy badania. W jednym z analizowanych badań (Cardozo i wsp.) działania niepożądane takie jak zaparcia, suchość w ustach i niewyraźne widzenie wystąpiły u odpowiednio 23,1%, 9,1% i 5,9% pacjentów przyjmujących 10 mg solifenacyny, podczas gdy w grupie placebo wartości te wynosiły 2,3%, 2,0% i 2,3%. Co istotne, nie zgłoszono przypadków ciężkiej suchości w ustach.

Warto podkreślić mechanizm działania solifenacyny, który wyjaśnia zarówno jej skuteczność, jak i profil działań niepożądanych. Solifenacyna wywiera swoje działanie terapeutyczne na częstotliwość i parcie poprzez hamowanie wiązania acetylocholiny z receptorami M3 w pęcherzu, co w konsekwencji zmniejsza kurczliwość mięśnia wypieracza i hamuje jego skurcze. Jednocześnie, ze względu na rozmieszczenie receptorów muskarynowych w innych narządach, może powodować wspomniane efekty uboczne.

Czy badania kliniczne potwierdzają korzyści solifenacyny?

Badanie Yamaguchi i wsp. wykazało, że pacjenci z OAB otrzymujący solifenacynę raz dziennie w dawkach 5 i 10 mg uzyskali znacząco większą poprawę niż w grupie placebo. Zaobserwowano znaczące zmniejszenie epizodów parcia i nietrzymania moczu (P < 0,001). Dodatkowo, solifenacyna wykazała istotne zmniejszenie epizodów nokturii (P = 0,021) i poprawę objętości oddawanego moczu (P = 0,009) w porównaniu z placebo. Z kolei Vardy i wsp. stwierdzili, że solifenacyna znacząco poprawiła jakość życia (QOL) poprzez zmniejszenie dziennych epizodów parcia, nietrzymania moczu i częstotliwości, ale nie nokturii (odpowiednio P < 0,0001; P = 0,002; P < 0,0001; i P = 0,341).

Badanie Karrama i wsp. z 2009 roku potwierdza te odkrycia, wskazując, że pacjenci w grupie terapii solifenacyną doświadczyli znaczącego zmniejszenia parcia, nietrzymania moczu i częstotliwości mikcji, przewyższającego redukcje obserwowane w grupie kontrolnej (2,24 ± 3,04 vs. 3,30 ± 3,84, P < 0,0001; 0,72 ± 1,45 vs. 1,32 ± 2,64, P < 0,0001; i 8,98 ± 3,25 vs. 9,76 ± 3,50, P = 0,001). Według Herschorna i wsp., solifenacyna miała znacząco lepsze efekty w zakresie parcia, nietrzymania moczu i częstotliwości (4,7 ± 3,2 vs 3,8 ± 2,0, P < 0,001; 5,2 ± 3,3 vs 4,4 ± 2,5; 10,4 ± 2,7 vs 10,2 ± 2,5), ale nie miała istotnego wpływu na główną objętość oddawanego moczu (159 ± 63,1 vs 160,8 ± 52,8).

Cardozo i wsp. przeprowadzili badanie, które wykazało, że pacjenci poddawani terapii solifenacyną mieli znacząco większą główną objętość oddawanego moczu w ciągu 24 godzin niż grupa placebo (30,75 vs. 10,67, P = 0,0001). W 2008 roku Cardozo i wsp. stwierdzili również, że solifenacyna w dawkach 5 lub 10 mg wykazała znacząco większą skuteczność w zmniejszaniu epizodów parcia i nietrzymania moczu w ciągu 24 godzin w porównaniu z placebo (1,58 vs. 1,96; 1,63 vs. 2,01).

Jak wdrożyć te wyniki w praktyce klinicznej?

Jak te wyniki przekładają się na praktykę kliniczną? Jakie aspekty powinni rozważyć lekarze rozważający przepisanie solifenacyny swoim pacjentom z OAB? Przede wszystkim należy pamiętać o indywidualizacji terapii. U pacjentów z dominującymi objawami parcia i częstomoczu, solifenacyna może przynieść znaczące korzyści. Jednak u osób z predyspozycją do zaparć, suchości w ustach lub problemów z widzeniem, należy zachować ostrożność i rozważyć alternatywne opcje terapeutyczne lub dokładne monitorowanie.

Obecny przegląd ma kilka ograniczeń. Jak zauważają autorzy, niewiele nowych badań przeprowadzono na temat stosowania solifenacyny u pacjentów z OAB. Wszystkie badania w tym przeglądzie koncentrowały się na badaniu bezpieczeństwa i skuteczności solifenacyny u dorosłych, nie u dzieci i osób starszych. “Potrzebne są dalsze badania, aby ustalić bezpieczeństwo i skuteczność solifenacyny zarówno w populacji pediatrycznej, jak i u osób starszych, biorąc pod uwagę, że OAB może również występować w tych grupach demograficznych” – piszą autorzy badania. Czas obserwacji również różnił się między poszczególnymi badaniami. Potrzebna jest standaryzacja czasu obserwacji, aby lepiej zrozumieć stosowanie solifenacyny u pacjentów z OAB.

Częstość występowania OAB i jego objawów wzrasta z wiekiem zarówno u mężczyzn, jak i u kobiet. W 2013 roku częstość występowania OAB wynosiła 7,2% na całym świecie, z podziałem na 7,7% mężczyzn i 6,7% kobiet. Pod względem wieku częstość występowania była najwyższa u osób powyżej 74 roku życia. Ta demograficzna tendencja podkreśla znaczenie opracowania skutecznych strategii terapeutycznych dla różnych grup wiekowych.

W przyszłości należy regularnie prowadzić więcej badań na temat bezpieczeństwa i skuteczności solifenacyny. Powinny one zawierać wszystkie pożądane wyniki, w tym epizody parcia, nietrzymania moczu, częstotliwości, objętości oddawanego moczu i nokturii, aby dokładnie zrozumieć bezpieczeństwo i skuteczność solifenacyny dla pacjentów z OAB.

Podsumowując, solifenacyna pozostaje jedną z opcji leczenia pacjentów z OAB, oferując znaczące zmniejszenie epizodów parcia, epizodów nietrzymania moczu, częstotliwości mikcji i epizodów nokturii oraz większą objętość moczu w ciągu 24 godzin. Warto jednak zauważyć, że istnieje znaczna liczba działań niepożądanych u pacjentów przyjmujących solifenacynę. Czy w Państwa praktyce klinicznej doświadczenia ze stosowaniem solifenacyny pokrywają się z wynikami tej metaanalizy? Jakie strategie stosujecie, aby zminimalizować działania niepożądane przy zachowaniu skuteczności terapii?

Podsumowanie

Aktualna metaanaliza obejmująca 4387 pacjentów jednoznacznie potwierdza skuteczność solifenacyny w leczeniu nadreaktywnego pęcherza (OAB). Lek, działający poprzez hamowanie wiązania acetylocholiny z receptorami M3 w pęcherzu, wykazuje znaczącą redukcję głównych objawów schorzenia. W porównaniu z placebo, solifenacyna zmniejsza liczbę epizodów parcia na mocz, przypadków nietrzymania moczu oraz częstotliwość mikcji. Dodatkowo wpływa pozytywnie na nokturię i zwiększa objętość oddawanego moczu. Istotnym aspektem terapii są działania niepożądane, występujące częściej w grupie przyjmującej lek niż placebo, obejmujące głównie zaparcia, suchość w ustach i niewyraźne widzenie. Skuteczność leku została potwierdzona w wielu badaniach klinicznych, jednak autorzy wskazują na potrzebę dalszych analiz, szczególnie w populacji pediatrycznej i geriatrycznej.

Bibliografia

Ananda I Gede Yogi Prema, Surya Radika Naufal Hadi, Surya Prima Ardiansah, Putratama Alfin and Andhika Dimas Panca. Efficacy and safety of solifenacin for overactive bladder: An updated systematic review and meta-analysis. Urology Annals 2025, 17(1), 2-8. DOI: https://doi.org/10.4103/ua.ua_30_24.